Copyright 2018

Aktualności

Aktualności

Poznaj swoje prawa, wyjdź z cienia i pozwól sobie pomóc!

Przemoc domowa – definicja, formy

Zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu przemocy domowej przemoc domowa to jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, wykorzystujące przewagę fizyczną, psychiczną lub ekonomiczną, naruszające prawa lub dobra osobiste osoby doznającej przemocy domowej, w szczególności:

1.  narażające tę osobę na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia lub mienia,
2. naruszające jej godność, nietykalność cielesną lub wolność, w tym seksualną,
3. powodujące szkody na jej zdrowiu fizycznym lub psychicznym, wywołujące u tej osoby cierpienie lub krzywdę,
4. ograniczające lub pozbawiające tę osobę dostępu do środków finansowych lub możliwości podjęcia pracy lub uzyskania samodzielności finansowej,
5. istotnie naruszające prywatność tej osoby lub wzbudzające u niej poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, w tym podejmowane za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

W uproszczeniu można powiedzieć, że przemoc domowa to zamierzone i wykorzystujące przewagę sił działanie, naruszające prawa i dobra osobiste, powodujące cierpienie i szkody.

Osobą doznającą przemocy domowej może być każdy! A w szczególności: kobiety, dzieci, osoby starsze i niepełnosprawne.

Najczęstsze formy przemocy domowej to:

• przemoc fizyczna np.: bicie, popychanie, kopanie, szarpanie, duszenie, przypalanie papierosem rzucanie przedmiotami, policzkowanie,
• przemoc psychiczna np.: obrażanie, wyzywaniem, wyśmiewanie, szydzenie, wmawianie choroby psychicznej, krytykowanie, kontrolowanie i ograniczanie kontaktu z bliskimi,
• przemoc seksualna np.: wymuszanie pożycia seksualnego, zmuszanie do nieakceptowanych zachowań seksualnych, zmuszanie do oglądania pornografii, gwałt,
• przemoc ekonomiczna np.: zmuszanie do oddawania uzyskiwanych środków finansowych, uniemożliwianie podjęcia pracy, niezaspokajanie podstawowych potrzeb materialnych, wynoszenie sprzętów domowych, kradzież, nadmierna kontrola wydawania pieniędzy,
• zaniedbanie np.: pozbawianie jedzenia, ubrania, schronienia, pozostawienie bez opieki osoby, która z powodu wieku, choroby, niepełnosprawności nie jest w stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb.

Przemoc domowa jest zjawiskiem złożonym i dynamicznym. Różne rodzaje przemocy mogą występować razem, po okresie narastającego napięcia i ostrej przemocy następują okresy spokoju tzw. „miodowe miesiące”, gdzie sprawca przemocy przeprasza, obiecuje poprawę, jest czuły i kochający, osoba doświadczająca przemocy czuje się kochana, wierzy w przemianę partnera i ufa mu. Po czym cykl powtarza się.

Mity utrudniające walkę ze zjawiskiem przemocy domowej.

W świadomości ludzi funkcjonuje wiele fałszywych przekonań na temat przemocy domowej .

Pamiętaj, że to nie Ty jesteś winna/winny przemocy domowej. Nic nie usprawiedliwia krzywdzenia najbliższych!

Gdzie szukać pomocy?

POLICJA

W przypadku zagrożenia bezpieczeństwa Twojego lub bliskich Ci osób bezwzględnie zawiadom Policję – 112. W trakcie awantury krzycz i wzywaj pomocy. Uciekaj.

Policja ma za zadanie zapewnić Ci bezpieczeństwo. Jeżeli sprawca przemocy stwarza bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia powinien zostać zatrzymany. Policja ma prawo zatrzymać sprawcę jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełnił on przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej, a zachodzi obawa, że ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy wobec tej osoby. Policja ma obowiązek zatrzymać sprawcę, gdy do przemocy doszło przy użyciu broni palnej, noża lub innego niebezpiecznego przedmiotu i zachodzi prawdopodobieństwo, że sprawca ponownie dokona przestępstwa. Sprawca oczekuje w Policyjnej Izbie Zatrzymań (do 48 godzin) na podjęcie dalszych czynności np. wszczęcia postępowania, zebrania dowodów i przedstawienia zarzutów popełnienie przestępstwa oraz przesłuchania. Po wszczęciu postępowania przygotowawczego osobie stosującej przemoc można postawić zarzuty popełnienia przestępstwa i zastosować środki zapobiegawcze, np.:

– tymczasowe aresztowanie (stosuje wyłącznie sąd na wniosek prokuratora),

– oddanie pod dozór Policji z obowiązkiem stosowania się do min.: zakazu opuszczania określonego miejsca pobytu, zakazu kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami, zakazu przebywania w określonych miejscach,

– oddanie sprawcy po dozór Policji pod warunkiem że sprawca opuści lokal zajmowany wspólnie
z pokrzywdzonym oraz określi miejsce swojego pobytu,

– nakazanie sprawcy opuszczenia lokalu mieszkalnego zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,

– zakaz opuszczania przez sprawcę kraju.

Pamiętaj, że podczas interwencji Policji masz prawo domagać się sporządzenia przez policjantów Niebieskiej Karty, otrzymania informacji na temat dostępnych form pomocy oraz instytucjach pomocowych dla osób doświadczających domowej. Ponadto, masz prawo wykorzystać dokumentację
z interwencji jako dowodów w sprawie karnej, uzyskania informacji na temat danych policjantów
i zgłoszenie ich jako świadków w sprawie sądowej.

PROKURATURA

W prokuraturze lub na Policji możesz zgłosić zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa. W przypadku uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa prokuratura wraz z policją mają obowiązek:

• wszcząć postępowanie przygotowawcze w celu ustalenia czy został popełniony czyn zabroniony
  i czy stanowi on przestępstwo,
• wyjaśnić okoliczności sprawy, ustalić osoby pokrzywdzone i rozmiary szkody,
• zebrać, zabezpieczyć i w niezbędnym zakresie utrwalić dowody dla sądu,
• wykryć i w razie potrzeby zatrzymać sprawcę,
• w uzasadnionym przypadku na wniosek Policji (taki wniosek musi być rozpatrzony w ciągu 48 godzin od zatrzymania podejrzanego) lub z urzędu może zastosować środek zapobiegawczy wobec osoby, której co najmniej wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutu popełnienia przestępstwa z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej polegający na nakazaniu opuszczenia lokalu mieszkalnego zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że podejrzany ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy wobec tej osoby, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził. Środek ten stosuje się na okres nie dłuższy niż 3 miesiące,
• prokuratura może na wniosek oskarżonego wskazać miejsce pobytu w placówkach zapewniających miejsca noclegowe (z wykluczeniem placówek dla ofiar przemocy w rodzinie)
• prokurator może wnioskować do sądu pierwszej instancji właściwego do rozpoznania sprawy o przedłużenie stosowania nakazu opuszczenia lokalu na dalsze okresy nie dłuższe niż 3 miesiące, w sytuacji gdy nie ustały powody zastosowania w/w nakazu,
• w zależności od oceny zebranego materiału dowodowego postępowanie może zakończyć się skierowaniem aktu oskarżenia do sądu, umorzeniem dochodzenia lub kierowanym do sądu wnioskiem o warunkowe umorzenie postępowania karnego.

POMOC SPOŁECZNA

Celem działania pomocy społecznej (zgodnie z ustawą z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej) jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych, których same nie są w stanie pokonać, a także zapobieganie powstawaniu tych sytuacji.

Pomoc społeczna jest udzielana między innymi w przypadku przemocy domowej. Przemoc w rodzinie jest przyczyną dysfunkcji rodziny, a także może być konsekwencją dysfunkcji o innym podłożu: ubóstwa, alkoholizmu, narkomanii, bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych. Wszystkie te sytuacje mogą sprzyjać występowaniu przemocy wobec bliskich bądź z niej wynikać.

W ramach swoich kompetencji i zadań pracownicy socjalni:

• przeprowadzają wywiad środowiskowy umożliwiający diagnozę sytuacji rodziny lub osoby,
• uruchamiają procedurę „Niebieskie Karty”, poprzez wypełnienie formularza, „Niebieska Karta – A”, w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy domowej (nie wymaga to zgody osoby dotkniętej przemocą),
• przygotowują wszechstronny plan pomocy,
• monitorują efekty podjętych działań,
• pomagają w załatwianiu spraw urzędowych i innych ważnych spraw bytowych,
• udzielają szeroko rozumianego poradnictwa, np. prawnego, psychologicznego lub wskazują miejsca, gdzie można uzyskać taką pomoc,
• udzielają informacji o przysługujących świadczeniach i formach pomocy,
• w uzasadnionych przypadkach udzielają pomocy finansowej (w formie zasiłków stałych, okresowych, celowych) oraz rzeczowej (np. odzież, żywność),
• informują o możliwościach uzyskania pomocy w środowisku lokalnym, wskazują zajmujące się miejsca pomaganiem ofiarom przemocy domowej, w tym o możliwości otrzymania schronienia np. w schroniskach, hostelach, ośrodkach interwencji kryzysowej,
• w przypadku stwierdzenia bądź podejrzenia popełnienia przestępstwa, powiadamiają organy ścigania,
• W razie zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą domową pracownik socjalny zapewnia dziecku ochronę przez umieszczenie go u innej niezamieszkującej wspólnie osoby najbliższej, dającej gwarancję zapewnienia dziecku bezpieczeństwa i należytej opieki, w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub instytucjonalnej pieczy zastępczej. Decyzję tę pracownik socjalny podejmuje wspólnie z funkcjonariuszem Policji, a także z lekarzem, ratownikiem medycznym lub pielęgniarką. Decyzję podejmuje się w miarę możliwości w obecności i przy wsparciu psychologa.
• biorą udział w pracach zespołu interdyscyplinarnego, a także tworzonych przez zespoły grupach diagnostyczno-pomocowych,
• współtworzą, inicjują uczestniczą przedsięwzięciach i w lokalnych na rzecz przeciwdziałania przemocy domowej,
• współpracują z instytucjami i organizacjami pozarządowymi w zakresie udzielania wsparcia ofiarom przemocy domowej oraz przeciwdziałania zjawisku.

GMINNA KOMISJA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH

GKRPA funkcjonuje na podstawie ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

Do zadań członków komisji należy m.in.:

• uruchomienie procedury zobowiązania do leczenia odwykowego,
• wezwanie osoby nadużywającej alkoholu i stosującej przemoc domową na rozmowę ostrzegawczą, informującą o prawnych konsekwencjach stosowania przemocy wobec bliskich,
• udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe, pomocy psychologicznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą domową,
• uruchomienie procedury „Niebieskiej Karty”, poprzez wypełnienie formularza, „Niebieska Karta – A”, w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy domowej, (nie wymaga to zgody osoby doznającej przemocy),
• opracowanie planu pomocy, monitorowanie sytuacji rodziny,
• udzielenie informacji nt. możliwości uzyskania wsparcia w środowisku lokalnym, instytucjach i placówkach udzielających pomocy i wsparcia w zakresie przeciwdziałania przemocy domowej,
• w przypadku stwierdzenia bądź podejrzenia popełnienia przestępstwa powiadomienie policji lub prokuratury,
• wnioskowanie do sądu rejonowego o zastosowanie, wobec osoby uzależnionej od alkoholu, obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego,
• branie udziału w działaniach zespołu interdyscyplinarnego, a także tworzonych przez zespół grup diagnostyczno-pomocowych,
• współpraca z przedstawicielami innych służb i organizacji: ośrodkiem pomocy społecznej, policją, kuratorem sądowym, pedagogiem szkolnym i in.

SŁUŻBA ZDROWIA

Oprócz udzielania pomocy medycznej przez pracowników Ochrony Zdrowia, istotne jest:

• rozpoznanie przez nich sygnałów świadczących o występowaniu przemocy, szczególnie gdy ofiary bądź świadkowie próbują to ukryć,
• poinformowanie ofiar o możliwościach szukania pomocy,
• w sytuacjach dotyczących dzieci – zwrócenie się do sądu rodzinnego z prośbą o wgląd w sytuację rodziny,
• wystawienie na prośbę poszkodowanych bezpłatnego specjalnego zaświadczenia o przyczynach i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie (wzór zaświadczenia – Załącznik do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 października 2010 r.; Dz. U. Nr 201, poz. 1334),
• uruchomienie procedury „Niebieskiej Karty”, w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie poprzez wypełnienie formularza, „Niebieska Karta – A”, (nie wymaga to zgody osoby dotkniętej przemocą),
• w przypadku stwierdzenia takiej konieczności lub na prośbę poszkodowanych, powiadomienie innych służb, np. pomocy społecznej, policji, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych,
• w przypadku stwierdzenia lub podejrzenia podczas badania popełnienia przestępstwa (ślady ciężkiego oparzeń, uszkodzenia ciała, podejrzanych wykorzystania seksualnego) powiadomienie organów ścigania.
• ponadto przedstawiciele ochrony zdrowia wchodzą w skład zespołu interdyscyplinarnego, a także tworzonych przez zespół grup diagnostyczno-pomocowych.

SPECJALISTYCZNE OŚRODKI WSPARCIA DLA OSÓB DOZNAJĄCYCH PRZEMOCY DOMOWEJ

Ośrodki te świadczą najszerszą i specjalistyczną pomoc dla osób doświadczających przemocy. W Polsce funkcjonuje 35 takich ośrodków. Celem tych placówek jest niesienie pomocy osobom pokrzywdzonym przemocą domową, w tym zapewnienie im bezpiecznego schronienia. Ośrodki te świadczą kompleksową pomoc min. prawną, psychologiczną, medyczną, socjalną, a także poradnictwo.

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE

Poradnia Telefoniczna „Niebieskiej Linii” 22 668-70-00 , 116 123

Poradnia działa 7 dni w tygodniu 24h;

Dyżury pełnią przeszkoleni specjaliści.

Infolinia przeznaczona jest dla osób w kryzysie emocjonalnym, w tym ze szczególnym uwzględnieniem osób doświadczających przemocy domowej.

Ogólnopolski telefon „Niebieska Linia” 800-12-00-02 czynny przez całą dobę.

Dzwoniąc uzyskasz wsparcie, pomoc psychologiczną, informacje o możliwościach uzyskania pomocy najbliżej miejsca zamieszkania.

Procedura „Niebieskie Karty”

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 06 września 2023r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” .

Wszczęcie procedury „Niebieskie Karty” następuje przez wypełnienie formularza „Niebieska Karta – A” w przypadku uzasadnionego podejrzenia stosowania przemocy domowej lub zgłoszenia dokonanego przez świadka przemocy domowej.

Do wypełniania formularza „Niebieska Karta – A” są zobowiązani przedstawiciele podmiotów o których mowa w art. 9a ust. 11-11d ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej, tj. pracownik socjalny jednostki organizacyjnej pomocy społecznej, funkcjonariusz policji, żołnierz Żandarmerii Wojskowej, pracownik socjalny specjalistycznego ośrodka wsparcia dla osób doznających przemocy domowej, asystent rodziny, nauczyciel wychowawca będący wychowawcą klasy lub nauczyciel znający sytuację domową małoletniego, osoby wykonujące zawód medyczny, w tym lekarz, pielęgniarka, położna lub ratownik medyczny, przedstawiciel gminnej komisji rozwiazywania problemów alkoholowych, pedagog, psycholog lub terapeuta, będący przedstawicielami jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiazywania problemów alkoholowych, policji, oświaty, ochrony zdrowia, organizacji pozarządowych.

Po wypełnieniu formularza „Niebieska Karta A”, osobie doświadczającej przemocy przekazuje się pouczenie, czyli formularz „Niebieska Karta – B”.

Wypełniony formularz „Niebieska Karta – A” jest przekazywany do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego, który w ciągu 3 dni zwołuje posiedzenie zespołu w celu udzielenie pomocy osobie doznającej przemocy domowej oraz podjęcia stosownych działań wobec osoby stosującej przemoc domową.

Zespół interdyscyplinarny powołuje grupy diagnostyczno-pomocowe. W skład grup diagnostyczno -pomocowych wchodzą: pracownik socjalny jednostki organizacyjnej pomocy społecznej, funkcjonariusz policji.

Skład grupy diagnostyczno-pomocowej może zostać poszerzony: o pracownika socjalnego specjalistycznego ośrodka wsparcia dla osób doznających przemocy domowej; asystenta rodziny; nauczyciela wychowawcę będącego wychowawcą klasy lub nauczyciela znającego sytuację domową małoletniego; osobę wykonującą zawód medyczny, w tym lekarza, pielęgniarkę, położną lub ratownika medycznego; przedstawiciela gminnej komisji rozwiązania problemów alkoholowych. W skład grupy diagnostyczno-pomocowej mogą także wchodzić pedagog, psycholog lub terapeuta, a także zawodowy kurator sądowy lub wskazany przez kierownika zespołu kuratorskiej służby sądowej społeczny kurator sądowy.

Do zadań grup diagnostyczno-pomocowych należy w szczególności:

– dokonanie, na podstawie procedury „Niebieskie Karty”, oceny sytuacji domowej osób doznających przemocy domowej oraz osób stosujących przemoc domową;

– realizacja procedury „Niebieskie Karty” w przypadku potwierdzenia podejrzenia wystąpienia przemocy domowej, zwłaszcza w sytuacji wystąpienia ryzyka zagrożenia życia lub zdrowia;

– zawiadomienie osoby podejrzanej o stosowanie przemocy domowej o wszczęciu procedury „Niebieskie Karty” pod jej nieobecność;

– realizacja działań w stosunku do osób doznających przemocy domowej oraz osób stosujących przemoc domową;

– występowanie do zespołu interdyscyplinarnego z wnioskiem o skierowanie osoby stosującej przemoc domową do uczestnictwa w programach korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc domową albo w programach psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących przemoc domową;

– występowanie do zespołu interdyscyplinarnego z wnioskiem o złożenie zawiadomienia o popełnieniu przez osobę stosującą przemoc domową wykroczenia, o którym mowa w art. 66c ustawy z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń;

– monitorowanie sytuacji osób doznających przemocy domowej, a także zagrożonych wystąpieniem przemocy domowej, w tym również po zakończeniu procedury „Niebieskie Karty”;

– zakończenie procedury „Niebieskie Karty”;

– dokumentowanie podejmowanych działań, stanowiących podstawę:

a) uznania braku zasadności wszczęcia procedury „Niebieskie Karty”,

b) wszczęcia procedury „Niebieskie Karty”;

– informowanie przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego o efektach podjętych działań w ramach procedury „Niebieskie Karty”.

Do zadań pracownika socjalnego powołanego do grupy diagnostyczno-pomocowej należy w szczególności praca z osobą doznającą przemocy domowej i opracowanie indywidualnego planu pomocy, zgodnie z jej uzasadnionymi potrzebami.

Do zadań funkcjonariusza Policji powołanego do grupy diagnostyczno-pomocowej należy w szczególności praca z osobą stosującą przemoc domową.

Członkowie grupy diagnostyczno-pomocowej zapraszają na swoje posiedzenie osobę doznającą przemocy domowej. Na posiedzeniu tym członkowie grupy w obecności zaproszonej osoby, dokonują analizy sytuacji rodziny i wypełniają stosowny formularz „Niebieska Karta – C”.

Podstawowym zadaniem grupy jest opracowanie indywidualnego planu pomocy dla osoby dotkniętej przemocą domową i jej rodziny, zawierającego propozycje działań pomocowych. Indywidualny plan pomocy obejmuje ogół działań podejmowanych przez osobę doznającą przemocy w celu poprawy sytuacji życiowej tej osoby oraz jej rodziny i realizowany jest we współpracy z członkami grupy diagnostyczno-pomocowej.

Grupa diagnostyczno-pomocowa wzywa osobę, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w domową, na spotkanie grupy.

Członkowie grupy diagnostyczno-pomocowej podejmują działania w stosunku do osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc domową, w szczególności:

1) diagnozują sytuację rodziny, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą;

2) przekazują informacje o konsekwencjach popełnianych czynów;

3) motywują do udziału w programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych;

4) przeprowadzają rozmowę pod kątem nadużywania alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub leków;

5) przekazują informacje o koniecznych do zrealizowania działaniach w celu zaprzestania stosowania przemocy domowej.

Jeżeli osoba, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, nadużywa alkoholu, jest ona kierowana do gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych.

Grupa diagnostyczno-pomocowa występuje do zespołu interdyscyplinarnego z wnioskiem o skierowanie osoby stosującej przemoc domową do uczestnictwa w programach korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc domową albo w programach psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących przemoc domową;

Zakończenie procedury „Niebieskie Karty” następuje w przypadku:

1) ustania przemocy domowej i uzasadnionego przypuszczenia, że zaprzestano dalszego stosowania przemocy domowej;

2) rozstrzygnięcia o braku zasadności podejmowania działań.

Wobec osób, uczestniczących w procedurze „Niebieskie Karty” są prowadzone działania monitorujące przez okres 9 miesięcy po zakończeniu procedury „Niebieskie Karty”.

Procedura „Niebieskie Karty” przeprowadzana jest niezależnie od innych rodzajów postępowań, w szczególności postępowania karnego, rodzinnego lub cywilnego.

W razie stwierdzenia popełnienia przestępstwa, przedstawiciele realizujący procedurę „Niebieskie Karty” są zobowiązani do poinformowania o tym fakcie organy ścigania (Policję, prokuraturę). Ponadto, w sytuacji stwierdzenia popełnienia przestępstwa Policja, w ramach swoich obowiązków służbowych, będzie wykonywała czynności związane zarówno z realizacją w/w procedury, jak i postępowania karnego.